Paard staakt door disbalans en spanning

Wat is de oorzaak en oplossing?

12 maart 2025 - Monique de Rijk

Staakt jouw paard tijdens de training? Bokt of steigert hij? Voelt hij gespannen aan, wil hij niet voorwaarts of stopt hij ineens? Of loopt je paard onder je vandaan? Gooit hij steeds zijn hoofd omhoog? Trekt hij de teugels uit je handen? Of misschien pakt hij wel het bit vast. Gaat hij er regelmatig vandoor of staat hij continu op spanning?  Dergelijke reacties worden helaas vaak als ‘ongehoorzaamheid’ gezien, terwijl er altijd een boodschap onder ligt van het paard. Er klopt iets niet en het is aan ons om daar gehoor aan te geven en op onderzoek uit te gaan. Door staakgedrag geeft het paard zichzelf een stem, hij schreeuw het eigenlijk uit om jou iets duidelijk te maken. Er kan een mentaal of fysiek probleem zijn, iets met het harnachement, zijn lifestyle of er is sprake van een verkeerd verticaal evenwicht en de spanning die dit vervolgens geeft in lichaam en geest. In deze blog gaan we dieper in op de laatste reden, omdat in heel veel gevallen een verkeerd verticaal evenwicht de oorzaak is voor dergelijke reacties. 

In deze blog ontdek je:
✔️ Waarom paarden staken als gevolg van verticale disbalans en spanning 
✔️ De rol van de lange rugspier 
✔️ Hoe je disbalans en spanning vermindert en weer flow in de training krijgt

BELANGRIJK: Het spreekt voor zich dat je altijd eerst de weg naar de dierenarts bewandeld. Je harnachement onder de loep neemt, het gebit op orde hebt, de lifestyle van je paard passend is bij zijn basisbehoefte en de osteopaat, chiropractor en/of fysio je paard laat behandelen. 

Waarom staakt een paard?  De verbinding tussen verticale disbalans, spanning en het ruggebruik 

In heel veel gevallen is staakgedrag te herleiden naar verticale disbalans. Dit zorgt er namelijk voor dat de natuurwetten sterker inwerken op het paardenlichaam en het naar de grond toe trekken. Het lichaam beweegt letterlijk in een verkeerde hoek ten op zichte van de grond en het paard zal zichzelf ergens moeten opvangen om te voorkomen dat hij naar de grond gaat. Zeker wanneer er ook een ruiter op zijn rug zit wordt deze disbalans behoorlijk versterkt. 

Dé manier om tegengas te geven tegen deze mate van disbalans is door zichzelf aan te spannen. De lange rugspier speelt hierbij een cruciale rol. Deze sterkste en belangrijkste bewegingsspier in het paardenlichaam reageert vooral reflexmatig en zal bij disbalans automatisch helpen om dit te compenseren en op te vangen. Omdat deze spier vastzit aan de halswervels brengt het paard hiermee automatisch ook zijn hoofd en hals omhoog. 

Dit alles tezamen maakt bewegen alles behalve prettig voor het paard en stelt hem in een staat van paraatheid, stress, onzekerheid en een onveilig gevoel. 

Tel daar bij  op dat de rug behoorlijk verzuurd kan raken van het continu moeten compenseren van deze disbalans en het allesbehalve prettig is voor een paard om op die manier te bewegen. 

Introverte paarden vs extraverte paarden

Afhankelijk van het karakter en temperament van het paard zie je dat ze anders reageren op deze verticale disbalans en de mentale en fysieke spanning die dit als gevolg heeft.

• Introverte paarden zie je meestal terughoudend reageren. Ze willen bijvoorbeeld niet meer voorwaarts gaan. Ze blokkeren en keren letterlijk meer naar binnen. Ze worden vaak flegmatiek, traag en reageren bijvoorbeeld niet meer goed op het been. Het paard loopt met de rem erop en komt tegen het been. 
• Extraverte paarden daarentegen zijn eerder geneigd de spanning eruit te knallen. Ze zijn vaak heel duidelijk in het uitten van de spanning die ze ervaren. Dat kan op allerlei manieren, maar het is vaak meer gericht op 'heftiger' reageren als een introvert paard. Deze paarden zie je eerder reacties geven als bokken, steigeren, er vandoor gaan, steeds versnellen.

Voor beide type paarden is het natuurlijk belangrijk je te realiseren dat er geen hokjes bestaan en alle signalen serieus genomen dienen te worden. 

Zo is bijvoorbeeld ook tandenknarsen, het bit vast pakken en veel staartzwiepen een duidelijk signaal dat er iets niet lekker gaat en het paard spanning en stress ervaart. Of je krijgt problemen met opzadelen en opstappen. Blijf je dergelijke 'subtielere signalen' negeren dan zie je vaak dat het paard zichzelf steeds heftiger gaat uitten om jou duidelijk te maken dat er iets niet klopt. 

Hoe los je staakgedrag op?

Staakgedrag gerelateerd aan verticale disbalans en spanning in de lange rugspier is relatief eenvoudig op te lossen mits je precies weet wat je moet doen en leert voelen en herkennen wanneer het klopt wat je doet. Paarden die reeds staakgedrag vertonen zijn vaak wantrouwig geworden richting de mens en de training en het is belangrijk om in kleine stapjes te werk te gaan. Zoek hier altijd persoonlijke begeleiding van een professional bij, want als je het verkeerde doet kan je de situatie en het wantrouwen van je paard verergeren. 

Het begint met leren begrijpen, herkennen en voelen hoe je het lichaam van het paard in harmonie met de natuurwetten kan laten bewegen. Zodat deze niet onnodig stress, compensatie en energie van het paard vragen. Om dit te bereiken is het belangrijk om het lichaam in de juiste hoek ten op zichte van de grond te laten bewegen. De voorhand speelt hierbij een cruciale rol. Stap 1 is altijd het gewicht van de voorhand exact over beide voorbenen verdelen zodat er een stabiel en rustig zwaartepunt ontstaat wat de totale massa rust brengt. Hierdoor ontstaat er automatisch ook ontspanning in lichaam en geest. 

Wat te doen als je paard staakt? Wat is de eerste stap?

Om te weten of je je paard via training kan helpen is het belangrijk om eerst uit te sluiten dat het paard pijn heeft als gevolg van fysieke problemen, niet passend harnachement of er iets ontbreekt in zijn basisbehoefte. Als je de ui laagje voor laagje afpelt en tot de kern komt weet je vanzelf of je op het gebied van training nog iets te doen hebt om het paard te helpen. 

Nog even een aantal zaken waar je altijd eerst naar mag kijken voordat je aan de slag gaat met (revalidatie)training:

• Basisbehoefte
• Gebit
• Harnachement
• Dierenarts
• Osteopaat, fysiotherapeut en chiropractor
• Hoeven

De volgende stap is op zoek te gaan naar passende begeleiding om het paard te helpen bij het verbeteren van zijn balans, ontspanning, de verbinding en het ruggebruik. Met name de eerste twee elementen spelen hierbij een cruciale rol om de eerder genoemde redenen. 

Zodra het paard in harmonie met de natuurwetten kan bewegen en deze niet onnodig aan het paard trekken, ontstaat er rust en ontspanning in lichaam en geest. Dit is ALTIJD de eerste stap. 

Het is wonderlijk om te zien wat er letterlijk binnen één trainingssessie kan veranderen als het fundament klopt. 

Daarnaast is het ontroerend om keer op keer te zien hoe bereidwillig paarden zijn om de cirkel te doorbreken en iets nieuws te proberen, mits dit hen direct een beter gevoel oplevert. Er is voor een vluchtdier niets onveiliger dan het idee steeds om te vallen en alle zeilen bij te moeten zetten om overeind te blijven. 

De onderstaande video is daar een prachtig voorbeeld van. De kwaliteit is niet top, maar het laat heel mooi het proces zien van serieuze disbalans en spanning, naar balans en ontspanning. Het resultaat is dat deze lieve, gevoelige merrie haar rug kan ontspannen en met de voorwaarts neerwaartse tendens beweegt. 

Heb of ken je iemand die in een soort gelijke situatie zit?

Alleen samen kunnen we de paardenwereld steeds gelukkiger, gezonder en plezieriger maken. Het is dan ook super belangrijk en waardevol dat dit soort kennis gedeeld wordt. Draag jouw steentje bij door deze blog te verspreiden en help paarden een stem te geven. 

Wil je hulp bij het oplossen van staakgedrag en heb je uitgesloten dat er onderliggende problemen zijn die fysieke revalidatie beperken. Neem dan eens een kijkje bij de mogelijkheden voor persoonlijke begeleiding. 

"De toekomst van de paardenwereld ligt in onze handen. Wacht niet af—jouw keuzes maken het verschil! Als we nu niets veranderen, wordt genieten van je paard straks misschien onmogelijk. Doe mee, draag bij en maak samen met ons een blijvend verschil voor de paarden. Want alleen samen kunnen we echt iets veranderen! We doen het samen en vóór de paarden!"

Wil je weten of jouw paard een groter risico heeft om te gaan staken?